Aromatherapie en stress
Yolande Bal
Het succes van aromatherapie is voornamelijk afhankelijk van:
- de botanisch juiste E.O.
- een onberispelijke zuivere kwaliteit
- het juiste gebruik
Lees meer hierover in het artikel
Stress? Onrust? Laat etherische oliën je hierbij de ideale ondersteuning geven.
Ons gejaagd leven met overvolle agenda’s en hoge verwachtingen vraagt zeer veel van het lichaam en de zenuwen. Dat weten we allemaal. Daarom is het echt noodzakelijk om onszelf af en toe wat rust, relaxatie, verwenning en verzorging te gunnen. Dit kan met de essentie van de plant, nl zijn etherische oliën. Ook als we over de grens gegaan zijn, piekeren, een moeilijke periode of dipje hebben, zenuwachtigheid ervaren, onrustig zijn,… is aromatherapie ideaal. Bij zowel normale ontspanning, als bij overspanning kunnen etherische oliën ingezet worden om ons psychisch én fysisch, preventief én curatief bij te staan.
Zoals we in de vorige artikels konden lezen zijn er drie methoden om E.O.’s te gebruiken, nl oraal, op de huid en ter verneveling.
Voor de veiligheid van uw kind
Zorg er voor dat het water en de E.O. volledig buiten bereik van de kinderen is.
Breng een vernevelingstoestel in de kamer met de E.O.
Onderstaande Etherische oliën dienen enkel als complementaire verzorging,
bovenop de voorgeschreven medicatie van de behandelende arts.
Gebruik ze nooit ter vervanging van hetvoorgeschrevene!
Huidmethode
De huid-methode is zeer geschikt bij allerhande stress- en onrustproblemen. De meeste E.O.’s dienen we wel in een drager aan te lengen om ze zo op het lichaam aan te brengen. Eens op de huid worden de E.O.’s door de lichaamswarmte beetje bij beetje opgewarmd en vrij gegeven, en door deze zachte vorm van verdamping meteen ingeademd. Het grote voordeel hiervan is dat we gedurende een langere tijd (bvb een hele nacht) genieten van de werkzaamheid van de E.O.’s en dat de huidmethode geen toestellen en dergelijke vraagt waardoor we ze ook buitenshuis kunnen gebruiken.
In verdunning op de huid
Andere E.O.’s kunnen op de huid aangebracht worden na verdunning met een draag- of basisoliën. (lees meer over de draagoliën in het artikel Etherische oliën in de Aromatherapie)
De hoeveelheid E.O. (Etherische Olie) in P.O. (Plantaardige Olie) is afhankelijk van de aard van de E.O., van het therapeutische doel en van het lichaamsdeel waarvoor men een olie bereidt.
Dit percentage varieert van 0,5 % tot 10 % (lees meer over de percentages in het artikel Etherische oliën in de Aromatherapie)
baden
Ook in bad zijn E.O. een rustgevend zenuwtonicum dat alle stress laat verdwijnen. (Voor dosering en dragers zie het artikel Etherische olien in de aromatherapie)
Puur op de huid
Slechts in enkele gevallen worden E.O. rechtstreeks en onverdund op de huid aangebracht. Deze methode is geschikt voor een acute ontspanning. Het gaat steeds om het aanbrengen van maximum enkele druppels, en dit voor een korte periode van enkele dagen.
Bij stress en onrust
voor een rustgevend wellness geurtje: 3 dr van de synergie Bittere sinaasappel, Lavendel en Ylang-Ylang op borst en hals aanbrengen. 1 x daags.
Ontspanning tijdens dipje
3 dr van de synergie Bittere sinaasappel, Basilicum en Geranium op borst en hals aanbrengen. 2 x daags.
Ontspanning bij hormonale disharmonie tijdens de menstruatie
3 dr van de synergie Bittere sinaasappel, Basilicum, Muskaatsalie op borst en hals aanbrengen, 2 x daags.
Bij overspannenheid
3 dr van de synergie Neroli, Bittere sinaas, Mandarijn, Geranium, 2 x daags op polsen of achter het oor aanbrengen.
Tijdelijke stress
3 dr van de synergie Lavendel, Geranium en Neroli 2 x daags op polsen of achter het oor aanbrengen.
Breng E.O. puur, dus onverdund enkel op de huid als goed doordachte handeling en vermijd absoluut contact met de ogen.
Het gebruik van E.O. door verstuiving
E.O.’s zijn aromatische producten en de meeste lenen zich uitermate goed voor verstuiving of verneveling in de lucht. Het is een toepassing die veel positieve resultaten oplevert bij allerhande vormen en gevolgen van stress, dit zowel preventief als curatief.
Druppelmethode
Doe enkele druppeltjes E.O. op een zakdoek, en leg deze in de buurt van je luchtwegen. De E.O. vindt dan onmiddellijk haar weg en kan therapeutisch werken. Dit is heel eenvoudige EHBO en toch effectieve methode, vooral bij acute gevallen. Vb:
Lavendel
op zakdoek bij eerste tekenen van rusteloosheid.
Geen enkele E.O. is meer gekend als aromatische rustbrenger, maar ook geen enkele E.O. is zo onbekend in haar botanische en biochemische verscheidenheid.
Lavendel heeft een 40-tal wilde variëteiten, en hierop talloze cultivars en hybriden. Om een lang verhaal kort te maken en door het bos de bomen te zien beperken we ons tot 2 basisgroepen, nl de Lavandula angustifolia (of Echte Lavendel, Fijne Lavendel, Lavendel officinalis,…) en de meest gekende en verkochte Lavandin (Lavandula clone, Lavandin super, Lavendel abrialis) wat een Lavandula hybride is. Deze kruising is een commercieel gekweekte Lavendel en deze die je het meest tegenkomt in de Provence. Het is een hybride met veel grotere opbrengst dan de Fijne Lavendel, en dus ook veel goedkoper, maar minder rijk aan actieve bestanddelen.
Ter vergelijking: Echte of Fijne Lavendel heeft minstens 45 % linalylacetaat en 30–45% linalol, Lavendin super of abrialis heeft 25-30% linalylacetaat, 25-35% linalol en 7-14% kamfer. Hierdoor is de rustgevende werking van Fijne Lavendel hoger dan deze van Lavandin, maar bij problemen met de ademhaling en bloedsomloop is de Lavandin krachtiger.
Fijne Lavendel en Lavandin hebben een zeer sterke rustgevende werking, en kunnen met succes ingezet worden bij geestelijke uitputting, stress, spanningen, angst, slapeloosheid, verdriet,… maar tevens bij spierspanningen en krampen. Ze werken beiden zenuwversterkend en harmoniserend, dwz langs de ene zijde ontspannend en rustbrengend, maar hierbij ook een zachte stimulatie van de neuro-psychische activiteit van de mens; met meer concentratie, aandacht, verhoogde reflexen, beter werkritme als gevolg. Bij een te hoge dosering kan Lavendel een tegenovergestelde werking hebben, ze gaat dan het zenuwstelsel overprikkelen, met kans op hoofdpijn en misselijkheid. Ook zeer gekend is de sterk wondhelende kwaliteit van beide Lavendels.
Lavandula angustifolia foto: Meta Zahren
Lavendel en Basilicum
op zakdoek bij psychische onrust en/of verdriet
Pompelmoes; Israel Egío, Faith Turkey
Citrusvruchten
Alle E.O.’s van Citrusbomen hebben een zeer harmoniserende, ontspannende en opmonterende werking op lichaam en geest. Citrusbomen omvatten zo’n 16 soorten, wij onderscheiden hier de E.O. van Mandarijn, Zoete en Bittere sinaas, Bergamot, en Pompelmoes, maar men vindt ook de E.O. van Citroen, Limoen en Combava.
Iedere van bovenstaande Citrussen heeft een E.O. van haar bladeren, bladtoppen (petit-grain), vruchten en bloemen.
De E.O. van de vruchten is steeds zeer opmonterend daar deze vruchten functioneren als zonnepanelen die in staat zijn om de zonne-energie, en de bijhorende vrolijkheid en positiviteit op te vangen en op te slagen in hun E.O. Deze is steeds zoeter en fruitiger dan de E.O. van de bladeren, vooral Mandarijn, Pompelmoes en Citroen worden gebruikt voor de E.O. van de schil.
De E.O. van de bladeren, bladtoppen en jonge twijgen is steviger van geur en fris prikkelend. Ze is in staat om stress afkomstig van angsten en verdriet te behandelen, en ontspant de zenuwen bij lichamelijke en geestelijke verkramping.
De E.O. van de bloemen is een kostbaar parfum.
Mandarijn (Citrus reticulata), p.o. schil is de meest zacht en zoet geurende E.O. van de Citrussen. Ze maakt baby’s, kinderen en, bij volwassenen, het kind in ons rustig en tevreden.
Zoete Sinaas (Citrus aurantium var. sinensis) p.o. schil is een absoluut zenuwtonicum dat voor ontspanning zorgt. Ook kinderen houden van deze lekker geurende E.O. met vele toepassingen.
Bittere Sinaas (Citrus aurantium) p.o. bladeren of petitgrain is de vriend van de gespannen mens, ze zorgt voor een ontspannen opmonterende sfeer, voor relaxatie en een goede slaap. Bij stress enkele druppels op je sjaal, maar ook op deurmat, stofzuigerfilter, cv-waterbakje, toiletrolletje, hoofdkussen, … zijn een optie.
Bittere Sinaas (Citrus aurantium) p.o. bloemen, Neroli of Oranjebloesem. Deze kostbare E.O. heeft een delicate zoete bloemengeur. Ze geeft een diepe ontspanning en harmoniseert bij emotionele uitputting, shock, angsten, en behoort tot de natuurlijke tranquillizers.
Bergamot (Citrus aurantium var. Bergamia) p.o. schil is gekend als aromabrenger in de Earl Grey thee. Daar hij tot 60% linalylacetaat kan bevatten is deze E.O. aangewezen als rustbrenger bij angsten en depressies.
Pompelmoes (Citrus grandis) p.o. schil heeft een groene kleur en zeer frisse geur. Ze activeert de levenslust en ontgift. Gebruik deze E.O. waar vooral verbittering de oorzaak is van stress en onrust.
Let op: weet dat E.O. van de ‘schillen van citrusvruchten’ fotosensibiliserend zijn, en ze dus niet op de huid kunnen gebruikt worden in combinatie met zon of zonnebank. Indien dit een probleem vormt, kan je als alternatief steeds kiezen voor de E.O. van de bladeren van dezelfde citrusboom ipv de vrucht.
Hun werkingsvelden liggen dicht bij elkaar. De geur van de E.O. van de vruchten is meestal zoeter, die van de bladeren meestal frisser. Op de verpakking van iedere kwalitatieve E.O. vind je het producerend orgaan (p.o.), dit geeft aan of de E.O. afkomstig is van de bladeren of de vruchten.
Geranium (Pelargonium graveolens)
Ook wel Rozengeranium genoemd heeft een behoorlijk % citronellylacetaat, citronellol, geraniol en linalol. Hierdoor is deze E.O. met aangename fijne bloemige geur, een psychisch tonicum. De E.O. van Geranium helpt het denken stil te leggen, frustraties en angsten te kalmeren en stress-situaties aan te kunnen waardoor ontspanning en relaxatie bereikt wordt. Ze is zeer huidvriendelijk en geeft een goede synergie met Lavendel en Citrusvruchten. Indien Geranium niet beschikbaar is, kan men deze vervangen door de E.O. van Palmarosa (Cymbopogon martinii var. Motia).
Geranium, foto: Annie Spratt
Basilicum (Ocimum basilicum)
Basilicum is een verwarmend kruid met een E.O. die zeer veel esters (tot 90% methyl-chavicol) bevat waardoor ze emoties, angsten, overspannenheid en depressies aanpakt. Deze E.O. werkt zowel krampstillend op lichamelijk, als op emotioneel niveau. Basilicum doet verdriet verwerken, stopt storende emoties en zorgt voor het opheffen van gepieker.
Het enkelvoudige gebruik van Basilicum kan nogal sterk en kruidig overkomen, maar in synergie met andere, speelsere E.O. zoals de citrusvruchten, Lavendel, Geranium en eventueel Ylang-Ylang en/ of Neroli, geeft dit koningskruid een zeer aangename geur.
Muskaatsalie (Salvia sclarea)
In tegenstelling tot de bekende tuinsalie, Salvia officinalis, die door zijn 50% thujon, een potentieel giftig keton is, is de Salvia sclarea, of de Muskaatsalie, Scharlei niet toxisch. Integendeel, deze E.O. bedaart hormonale onrust, ongeacht of ze afkomstig is van een actieve hormoonhuishouding met menstruatiepijnen en overspannenheid, of van een onrust tijdens de menopauze met opvliegers en overvloedig zweten.
Ravintsara (Cinnamomum camphora)
Als alle voorgaande E.O. te vrouwelijk van geur zijn, of als men onrust, slapeloosheid en/of uitputting ondervindt na een virale infectie, kan de E.O. van Ravintsara ondersteunen. Deze E.O. heeft het vermogen om zowel virussen aan te pakken, je immuniteit te versterken en tevens rust en gerustheid te brengen. Ze is een krachtig en doeltreffend zenuwtonicum. Gebruik haar bij stress, slapeloosheid, nervositeit, angsten, lusteloosheid, verslagenheid, apathie, zwakte na ziekte, en uiteraard bij alle virale aandoeningen.
Ylang-Ylang (Cananga odorata)
Deze E.O. is een diep geurende, zelfs parfumerende olie die geborgenheid en sensualiteit schenkt, die gespannenheid en onrusten wegneemt, en als afrodisiacum gekend is. Door haar sterke doordringende geur kan je Ylang-Ylang best spaarzaam gebruiken, en in synergie met andere lichter geurende E.O.’s mengen. Gebruik deze E.O. waar onrust en stress een normaal liefdesleven verhinderen, of gebruik Ylang-Ylang als fixatief in rustbrengende synergieën.
Praktijkvoorbeeld.
Naast het kiezen van een E.O., zal je dus ook een keuze moeten maken van de juiste gebruiksmethode.
Verder dien je bij het samenstellen van formules en behandeling, steeds rekening te houden met de aard van de onrusten. Weet dat een chronische onrust en stress, een lage dosering en een langere termijn ondersteuning vraagt, en een acute onrustsituatie een korte en krachtige reactie vraagt.
Baby’s, peuters en kleutertjes vinden niet altijd rust. Sommigen hebben het niet gemakkelijk om zich te handhaven en goed te voelen in onze drukke wereld, anderen kunnen zo moeilijk in slaap vallen.
Ter ontspanning van deze kleintjes gebruiken we de E.O. van de Mandarijnschil (Citrus reticulata) p.o. schil, daar kinderen deze zachte speelse geur ervaren als frisse geborgenheid, en ze vinden het heerlijk om met deze zoet fruitige geur in slaap te vallen.
E.O met een draagolie is eveneens uitermate geschikt voor
- een heerlijke babymassage.
- als aromatherapeutische rustgevende olie, door eenvoudig een weinig Mandarijn verzorgingsolie op baby’s borstje aan te brengen. Vb net voor het slapengaan, bij onrust, bij huilen,…
- Kleuters vinden het ook fijn om deze verzorgingsolie op vb borst, of pols aangebracht te krijgen bij verdriet als ze naar school moeten.
- als heerlijke zoet geurende verzorgingsolie om een droge huid te voeden, baby’s billetjes te verzorgen, enz.
- als kwalitatieve bad-olie, die rustgevend én huidverzorgend is.
Onrust en slapeloosheid bij Baby, peuter of kleuter
Gebruik
Verstuiving
Curatief
3 x daags 1 druppel E.O. Mandarijn op knuffel brengen, of 5 x daags 1 druppel Mandarijn in kommetje warm water doen en onder het spijlenbedje zetten, zodat de dampen het kind bereiken. Zorg er voor dat het water en de E.O. volledig buiten bereik van de kinderen is.
Breng een vernevelingstoestel in de kamer met bovenstaande E.O.
Preventief
Wekelijks 3 druppels op de knuffel aanbrengen, geeft deze een vertrouwde geur die het kind associeert met geborgenheid, thuis, enz. Je kan de geur dan later gebruiken op knuffel, zakdoekje, enz als het kind onrust ervaart in andere situaties, vb bij het naar school gaan, ziekenhuisopname, enz.
Huid
Soms is het ook gewoon aangenaam om je kind op een rustig moment te laten genieten van aanraking en aandacht. De E.O. van Mandarijn is ideaal in een baby-massage- olie.
Breng hiervoor 0,5% E.O. Mandarijn (Citrus reticulata) p.o. schil, in een goede basisolie vb. Macadamia- olie. (ter info: 0,5 % is 0,5 ml E.O. Mandarijn in 99,5 ml P.O. vb Macadamia, of 5 druppels E.O. Mandarijn in 99 druppels P.O.)
De E.O. van Mandarijn is ideaal in een baby-massage- olie, verzorgingsolie of badolie.
Als stress, onrust en bijhorende klachten aanhouden, of als er geen verbetering optreedt, is verder onderzoek absoluut noodzakelijk. Deze problemen kunnen symptomen zijn van ernstige andere ziekten.
Goede synergieën van E.O.'s:
Toepassingen en verdunningen bij gebruik van E.O.'s met draagolie varieeren van 0,5 % tot 10 % (lees meer over de aanbevolen percentages in het artikel Etherische oliën in de Aromatherapie)
Bij onrust en slapelosheid
2 delen Mandarijn,
2 delen Zoete sinaas,
2 delen Pompelmoes.
of
2 delen Zoete sinaas,
2 delen Pompelmoes,
1 deel Geranium en 1 deel Lavendel.
of
2 delen Bittere sinaas,
3 delen Pompelmoes,
1 deel Geranium en 1 deel Lavendel
Bij onrust en stress
2 delen Lavendel,
2 delen Geranium,
2 delen Bittere sinaas
1 deel Ylang-Ylang
of
2 delen Zoete sinaas,
2 delen Lavendel
1 deel Neroli
Piekeren, winterdip, depressie.
Als onrust, een winterdip, gespannenheid lang aanhouden, kan ons zenuwstelsel soms moeilijk terug evenwicht vinden. Ook zijn er soms gebeurtenissen in het leven die voor piekeren zorgen. Af en toe kunnen de dingen zo ernstig op ons af komen dat het een dipje, of zelfs een depressie wordt. Aromatherapie heeft bij deze problematiek al heel wat verdiensten.
Gebruik de E.O.’s hiernaast beschreven bij ‘onrust en/of stress’ en voeg de E.O. van Basilicum (Ocimum basilicum) toe.
Andere goede synergieën bij depressie
3 delen Lavendel,
2 delen Bittere sinaas en
1 deel Basilicum
of
2 delen Bittere sinaas,
1 deel Basilicum,
1 deel Lavendel en
1 deel Neroli
of
3 delen Basilicum,
2 delen Pompelmoes,
1 deel Geranium en
1 deel Neroli
Hormonale onrust
Heel wat vrouwen hebben periodiek last van hormonale onrust. Dit resulteert niet enkel in pijn van de buik, maar ook regelmatig in psychische rusteloosheid en emoties. Ook tijdens de menopauze ervaart men vaak een typisch hormonaal onevenwicht. Met de E.O. van Muskaatsalie (Salvia sclarea) kan je deze problematiek op een zachte, maar efficiënte manier behandelen. Door de specifieke geur en haar scherp karakter, kan je deze E.O. best in synergie gebruiken met zachtere E.O.’s. Kies hiervoor de E.O.’s beschreven onder ‘onrust en depressie’ .
Bij hormonale onrust
voor menstruatiepijn bij jongeren:
1 deel Muskaatsalie
3 delen Sinaas,
voor menstruatiepijn:
1 deel Muskaatsalie,
3 delen Bittere sinaas
3 delen Lavendel
of (bijzonder fijne geur)
1 deel Muskaatsalie,
2 delen Bittere sinaas,
2 delen Lavendel,
2 delen Neroli
of (bijzonder sensueel geurtje)
1 deel Muskaatsalie,
2 delen Bittere sinaas,
2 delen Lavendel
2 delen Ylang-Ylang,
bij hormonaal dipje:
1 deel Muskaatsalie,
3 delen Sinaas,
3 delen Lavendel
1 deel Basilicum
in menopauze:
2 delen Muskaatsalie,
3 delen Sinaas,
3 delen Lavendel,
1 deel Basilicum,
1 deel Cipres