Allergie en
auto-immuniteit
Allergie is een abnormale reactie van het lichaam op een bepaalde stof die bij de meeste mensen geen negatief effect uitlokt. Dit kan na eten, aanraking, insectenbeet of na inademen zijn van een stof.
Meestal wordt de stof als oorzaak gezien maar het wordt steeds duidelijker dat de oorzaak ligt in de reactie van het lichaam op een bepaalde stof wat dan weer betekent dat er een probleem is met de barrière functie en het onderliggende immuniteitssysteem .
Het lichaam moet zich een leven lang verdedigen tegen indringers en ons immuunsysteem evolueerde ter bescherming tegen infectieziekte en tumoren. De vraag is hoe komt het dat onze immuniteit zich soms tegen ons keert wanneer het in aanraking komt met deze over het algemeen ongevaarlijke substanties?
Huid en slijmvliezen, de vergeten factoren
Als men de specifieke mogelijke allergieën bekijkt : huisstofmijtallergie, hooikoorts ( pollenallergie ), allergische rhinitis, allergische astma, allergie voor insectengif, voedselallergie, contactallergie gaat het meestal over algemeen onschadelijke stoffen maar soms ook over toxines die in staat zijn om irritaties in de huid of slijmvliezen uit te lokken.
Om ons van de buitenwereld te beschermen heeft ons lichaam primaire barrières zoals onze huid en onze slijmvliezen.
Indien stoffen binnendringen is het nogal logisch dat, net zoals bij een goed beveiligde woning, de alarmen afgaan. Analoog is het ons immuunsysteem die het alarm in ons lichaam activeert indien de barrières worden doorbroken en er wordt “ingebroken” (interlocaties ).
Dit alarm is ons immuniteitssysteem en wordt in principe continu geactiveerd wanneer de slijmvliezen beschadigd worden. Leaky gut of meer wetenschappelijk “intestinal mucosal dysfunction“ vormt een rode draad niet alleen in alle darmpathologie maar ook in alle systeemziekten zoals astma, eczema, reuma en zovele andere ziekten
Het darm, huid en long microbioom
Alle slijmvliezen worden nog eens extra beschermd door haar inwoners nl. specifieke autochtone bacteriën (microbiomen) die de zuurtegraad constant houden en naast enzymen ook bacteriocines aanmaken die de mucosa beschermen tegen pathogenen.
Vrij recent ontdekte men dat er naast het darmmicrobioom en huidmicrobioom ook een neus, mond , oor … microbioom bestaat en dat bij verstoring ervan eveneens de barrièrefunctie verloren gaat en pathogenen de bovenhand krijgen. Zo spreekt men bijvoorbeeld ook van een astmamicrobioom aangezien men bij astma patiënten een specifiek en gestoord longmicrobioom heeft geobserveerd (Frati et al. 2019) .
Daarenboven stelt men vast dat slijmvliezen zich in een communicerend netwerk bevinden via een uitgebreid lymfesysteemnetwerk . Het is nogal logisch dat indien de darmmucosa gestoord is, dit directe gevolgen heeft op long, neus , keel en oormucosa en hun desbetreffende microbiomen maar ook met hun onderliggend immuunsysteem, aangezien deze behoren tot het zelfde lymfeweefsel. Vandaar dat men spreekt over de relatie van het GALT (gut-associated lymphoid tissue) met BALT (bronchus-associated lymphoid tissue) , NALT (nasal-associated lymphoid tissue) …. en nog vele andere (2) .
Het is dan ook niet moeilijk te begrijpen dat een kind dat chronisch darmproblemen heeft constant neus , keel en, oorontstekingen doet?
Vandaar dat bij kinderen met dysbiose zich naast darm- en verteringsproblemen zich ook meer problemen als atopisch eczema , acne, astma … voordoen, door het constant inschakelen van het immuunsysteem. Heel wat studies tonen dat deze problemen al in de zwangerschap voorkomen kunnen worden . Er blijkt namelijk een duidelijke relatie te zijn tussen gestoorde darmflora van de moeder en het ontstaan van eczema en allergieën bij hun nakomelingen (3). Ook zijn er duidelijke verbanden tussen antibioticagebruik bij de zwangere vrouw en verstoringen van haar darmmicrobioom en/of mucosa en het ontstaan van allergieën bij haar baby (4,5,6, Tamburini et al. 2016).Het herstellen van het darmmicrobioom, door toediening van probiotica, kan dan ook aangewend worden als therapie bij allergieën (7).
De rol van het immuunsysteem.
Bij het inschakelen van de verdedigingsmechanismen heeft het immuunsysteem verschillende wapens. Zo is er de algemene verdediging via fagocyten en natural killercellen. Doch, door chronische tekorten aan antioxidanten kan dit mechanisme beschadigd worden. Fagocyten en natural killer cellen worden beschermd door SOD (superoxide dismutase) , Catalase, GSH (Glutathion) en zink. Chronische tekorten kunnen dan ook aanleiding geven tot een verminderde algemene respons t.o.v. indringers.
Naast deze algemene verdediging bezit het immuniteitssysteem over een gespecialiseerd verdedigingssysteem dat geactiveerd wordt door dendritische cellen (antigen presenting cells of APC’s) . Net als sensoren geven deze informatie door aan THO moedercellen die zich differentiëren in TH1 (T helper 1 ) of TH2 (T helper 2 cellen) en specifieke verdediging op gang brengen. TH1 of de cellulaire immuniteit staat in voor de intracellulaire functies en antitumorale werking en maakt interferon (IFN) en TNf alfa aan. TH2 of de humorale immuniteit staat in voor specifiek reacties via vorming van antilichamen en is ook verantwoordelijk voor het immunitaire geheugen.
Wanneer IL-12 of IFN alfa de micro omgeving domineert dan differentiëren TH moedercellen in TH1 cellen .Responsen gedomineerd door TH1 cellen mediëren effectieve immuniteit tegen intracellulaire microben. Indien deze aangewend worden tegen autoantigenen dan kunnen TH1 cellen verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van auto-immuniteit.
TH2 is verantwoordelijk voor het ontstaan van allergische reacties bij overstimulatie
Dit gebeurt door de aanwezigheid van IL-4 . TH2 is de potente mediator van antibody responsen. Dit scenario is het resultaat van constante verstoring van de mucosa en interlocaties, d.w.z. bacteriën, voedingstoffen, toxines die constant in de mucosa infiltreren en het alarm constant aanzetten en vooral TH2 (8).
Ook andere factoren kunnen een rol spelen zoals chronische tekorten aan zink en glutathion aangezien deze de TH cellen moduleren en het TH1 / TH2 evenwicht bewaren.
TH1 and TH2 Lymphocyte Development and Regulation of TH Cell–Mediated Immune Responses of the Skin
Journal of Investigative Dermatology Symposium ProceedingsVolume 9, Issue 1 January 2004, Pages 5-14
Voedselintolerantie
Vaak is er verwarring tussen een voedingsintolerantie en een voedingsallergie.
Een voedselintolerantie heeft, in tegenstelling tot een allergie, geen oorsprong in het immuunsysteem. Toch kunnen de symptomen heel gelijklopend zijn.
Een intolerantie kan te wijten zijn aan:
- een vermindering van de capaciteit of het onvermogen om een specifieke substantie te verteren (vb. lactose);
- het effect op het organisme van sommige natuurlijke substanties die aanwezig zijn in voedingsmiddelen (vb. histamine, …);
andere, specifieke biologische mechanismen van een substantie die nog niet geïdentificeerd zijn (vb. sulfieten).
Meestal kunnen deze ook hersteld worden door het herstellen van de darmflora en de mucosa, maar soms ook door specifieke enzymtherapie (lactase, glutenase..).
De vraag waarom onschuldige stoffen slechts bij een aantal mensen allergische effecten veroorzakenis dan ook voornamelijk te vinden in de micro omgeving en betreft een gestoorde barrièrefunctie met mucosadysfunctie en dysbiose . Ondanks het feit dat de veroorzakende stof steeds als boosdoener wordt gezien en vermeden wordt, vormt dit dus een verklaring waarom de samenhang van de verschillende factoren in kaart moet gebracht worden. Alleen zo kan een effectieve behandeling worden ingesteld ten einde de verstoringen te herstellen in plaats van de gebruikelijke symptomatische behandeling te hanteren.
Referenties
(1) Hum Exp Toxicol. 2008 Feb;27(2):129-34.
(2) Surgery. 1991 Mar;109(3 Pt 1):269-76. Bacterial translocation from the gut impairs systemic immunity.
Journal of Allergy and Clinical Immunology. Volume 121, Issue 1, January 2008, Pages 129–134
(3) Atopic dermatitis and skin disease : Reduced diversity in the early fecal microbiota of infants with atopic eczema.
(4) Nature Immunology Volume:15, Pages:307–310 (2014) Life at the beginning: perturbation of the microbiota by antibiotics in early life and its role in health and disease.
(5) Current Opinion in Allergy & Clinical Immunology: October 2009 – Volume 9 – Issue 5 – p 417–426. Asthma and pregnancy: emerging evidence of epigenetic interactions in utero.
(6) Hindawi Publishing Corporation-Mediators of Inflammation. Volume 2013 Probiotics in the management of lung diseases.
(7) Probiotics and Child Gastrointestinal Health pp 57-68 Targeting Food Allergy with Probiotics Jan 2019
(8) TH1 and TH2 Lymphocyte Development and Regulation of TH Cell^ Mediated Immune Responses of the Skin 2004 by The Society for Investigative Dermatology, Inc.
Frati et al. 2019 (Internatnioal Journal of Molecular science). The role of the microbiome in asthma: The gut-lung axis. Jan; 20(1): 123.
Tamburini et al. 2016 (Nature Medicine). The microbiome in early life : implications for health outcomes. Jul 7;22(7):713-22