Boekbespreking | Mijn baby is ontroostbaar
over de belevingswereld van baby`s
Er zijn veel meer huilbaby's dan altijd gedacht, om verschillende redenen, niet altijd medische. Dit boek biedt ouders en hulpverleners van baby's die schijnbaar niet kunnen worden getroost een houvast.
Het boek is gebaseerd op een aantal nieuwe inzichten over de prenatale ontwikkeling, over de grote betekenis van hechting voor een gezonde ontwikkeling, over de kunst van babycommunicatie. Het biedt ook hulpbronnen aan via een specifieke psychotherapeutische behandeling die baby’s uit hun vroeg emotioneel lijden kan bevrijden. Een baby is geen onbeschreven blad. Het is aan de volwassenen om zijn geschiedenis beter te leren begrijpen en aan te voelen.
Dit helder geschreven boek richt zich naar alle ouders van baby’s maar in het bijzonder naar ouders die niet op een roze wolk vertoeven na de geboorte van hun kindje. Er zijn baby’s die niet beantwoorden aan het beeld van schattig en altijd tevreden. Baby’s die wellicht zelf wanhopig zijn en hun ouders tot wanhoop drijven: over die ontroostbare baby’s, hun ouders en de kansen op hulp, gaat dit bijzondere boek.
Het boek omvat 9 hoofdstukken
Hoodstuk 1 - door de ogen van de baby
In het eerste deel wordt het verhaal verteld door de ogen van de baby. De lezer voelt een duidelijke empathie vanuit de auteurs voor de baby die lijdt en voor de ouders die radeloos worden van een kind waarvan ze het gedrag niet begrijpen. Ervaringen van ouders die al te gemakkelijk gerustgesteld worden en geen bevredigend antwoord krijgen komen ook aan bod. Verder lees je hoe baby’s spreken via orgaantaal, hoe competent baby’s zijn en via hun lichaamstaal duidelijk aangeven dat er iets OK of niet OK is. Een grote differentiatie aan soorten huilen wordt beschreven: het behoefte-huilen, emotioneel huilen en het trauma-huilen. De auteurs spreken over de baby die emotineel lijdt, liever dan over de huilbaby.
Hoofdstuk 2 - de prenatale periode
Het tweede hoofdstuk gaat over de prenatale periode: het leven begint niet bij de geboorte maar al vóór de conceptie en vanaf de conceptie wordt zoveel doorgegeven. De auteurs beklemtonen het allergrootste belang van deze primaire levensfase. Bij de bevruchting begint het nieuwe leven: biologisch en psychologisch, lichamelijk en geestelijk. De prenatale psyche bestaat! Vragen als “Wat weet de foetus?” “Hoe werkt zijn lichaamsgeheugen?” “Welke ervaringen doet hij op in het biochemische milieu in de baarmoeder?” komen aan bod.
Conclusie: een prenataal kind leeft in het bewuste en onbewuste van zijn moeder. De belangrijkste boodschap is wel te zijn of niet te zijn. Het gevoel bestaansrecht te hebben vindt hier zijn basis.(p50)
Hoofstuk 3 - Hechting
In het derde hoofdstuk gaat het over hechting, de eerste noodzakelijke gevoelsband die de basis vormt voor een gezonde emotionele ontwikkeling. De auteurs verhelderen dit zeer expliciet en omschrijven uitvoerig de basisvoorwaarden voor deze hechting: beschikbaarheid, sensiviteit en responsiviteit. Dat laatste betekent goed antwoord leren geven op de diepere betekenis van zijn gedrag. De drie voornaamste hechtingspatronen (de veilige hechting, de onveilige ambivalente en de onveilig vermijdende hechting) krijgen ruime aandacht. De impact van de verloren tweelinghelft op de overlevende van een tweeling wordt besproken.
Hoofdstuk 4 - geboren worden
Bij hoofdstuk 4 zijn we aan geboren worden toe en wordt de mythe dat een baby totaal niets van zijn geboorteproces weet, onderuit gehaald. Net als de schrijvers van dit boek zijn vele hulpverleners en onderzoekers er diepgaand van overtuigd dat de geboorte een overweldigende ervaring is zowel voor de moeder als voor het kind. De auteurs geven ook aan dat niet de plaats van de bevalling meer of minder traumatisch is, maar wel de omstandigheden die al dan niet een natuurlijk verloop waarborgen. Zij beklemtonen hoe door angst de natuurlijke geboorte steeds ongewoner wordt, zelfs tot een ziekte of medisch risico gemaakt wordt.(p83) Hun opvattingen over pijn en pijnbestrijding bij de baring kan ik als vroedvrouw mee onderschrijven: door een pijnloze bevalling is de moeder meer afwezig. De moeder lijdt minder lijfelijk maar het kind voelt zich in de steek gelaten. (p87)
Hoofstuk 5 - het eerste levensjaar
Bij het vijfde hoofdstuk stappen we in het eerste levensjaar. De start, het veilig (be)landen in de armen van zijn moeder, het inprentingsmoment, een essentieel moment in de verdere ontwikkeling van de veilige hechting krijgen ruime aandacht. Het begrip symbiose wordt toegelicht; het kind ervaart de moeder niet als een zelfstandig wezen maar als een deel van zichzelf. De auteurs omschrijven de gevolgen van, door omstandigheden, veel te vroeg dat lichamelijk contact te moeten missen: een couveusebehandeling is zowel voor de moeder als de baby traumatiserend. Lezers vragen zich wellicht af waar de vader blijft in het hele verhaal. Die krijgt ten volle zijn plaats bij de tweede geboorte, de psychologische geboorte rond de 10de maand. Vanaf dat moment verschijnt ook in het boek de vader.
Hoofdstuk 6 - Ontroostbaar
Mijn baby is ontroostbaar, als titel van hoofdstuk 6. De auteurs nemen als maatstaf dat het bij meer dan drie uur per dag huilen, gedurende enkele weken, om excessief veel huilen gaat. Op pagina’s 116-117 doorlopen ze het hele scala van vragen die ouders zich stellen over hun ontroostbare baby. Lichamelijke ongemakken, intolerantie of voedingsallergieën, tandjes, omgevingsfactoren, enz. Wanneer medische interventies niet baten neemt de wanhoop toe. Op pagina 119 maken ze de overstap naar het onderzoek naar de diepere klacht achter het huilen en geven ze de emotionele baby een naam en een gezicht en een geschiedenis die hij met zich meedraagt en waaraan hij uiting geeft. Verrassend zijn de interventies die zij als surrogaat aangeven. Hun besluit is dat de pijn van de baby geen bestaansrecht krijgt als we hem te vlug willen sussen of afleiden. Op pagina 132 staat een krachtige definitie van troosten: empathisch aanwezig zijn bij het uiten van elk gevoel. Zijn waar de pijn is, is hun motto.
Hoofdstuk 7 - Baby’s zijn kwetsbaar.
Er wordt uitgebreid stilgestaan bij de complexiteit van de werking van het stressmechanisme in het algemeen: de HPA- as (hypothalamic- pituitary-adrenal axis). Daarna verduidelijken ze hoe overbelasting van dat stresssysteem bij de moeder tijdens de zwangerschap, gevolgen kan hebben voor de prenatale baby. In die zin wordt de HPA-as prenataal geprogrammeerd. Ook de risico’s van stress tijdens de zwangerschap komen uitvoerig aan bod. In datzelfde hoofdstuk wordt dieper ingegaan op trauma en de wetmatigheid van traumatische ervaringen die hun spoor nalaten, zeker bij het onrijpe zenuwstelsel van de baby. Vooral in functie van de zeven kritische momenten van de primaire levensfase: de conceptie, de implantatie of innesteling, de daarop volgende ontdekkingsfase, het umbilical affect; het feit dat alle gevoelens van de vrouw via de navelstreng bij de foetus terecht komen. Als vijfde kritische moment geven zij de impact van het geboorteproces weer. De couveusebehandeling of een andere te vroege en te langdurige scheiding van de moeder geven zij als zesde kwetsbaar moment aan. Als zevende moment beschrijven de auteurs de te vroege breuk in de hechting, voor de psychologische geboorte rond de 10de maand.
Hoofdstuk 8 - psychotherapie voor baby’s,
Het hoofdstuk is volledig gewijd aan de concrete gang van zaken en hun manier van werken in de praktijk. De voorbeelden maken dat hoofdstuk zeer toegankelijk. Zij ontkrachten het al te gemakkelijk afdoen als zweverig en overdreven van hun visie. In elke zin lees je het groot empathisch vermogen van beide therapeuten om met de baby, de taal van zijn lichaam en zijn emotionele pijn in verbinding te komen. Zij benadrukken ook hun houding naar de ouders van wie ze vooral empathie verwachten voor de pijn van hun baby. Ze beschrijven hoe nauwkeurig ze te werk gaan in het vrijmaken, tot ontlading, van het trauma dat zich in het babylichaam vastgezet heeft. Ze geven inkijk in hun resultaten die ver voorbij symptoombehandeling gaan maar huiveren van al te langdurig therapeutiseren. Zij onderschrijven: hoe kwetsbaarder de cliënt, hoe deskundiger de hulpverlener moet zijn.
Hoofdstuk 9 - Spanningsveld in de babypsychotherapie,
In dit hoofdstuk komen de ouders in beeld. Ouders die onlosmakelijk met hun baby verbonden zijn. Ouders met hun eigen geschiedenis, eigen geboortetrauma, met hun onvermogen om hun baby adequaat te spiegelen; dit is het gevoel van de baby begrepen te worden door zijn ouders. Als lezer ervaar je ook de mildheid die er naar ouders uitgaat en het begrip voor onvolmaakte ouders die hun best doen. Het benoemen van schuldgevoelens die er leven bij de moeder en beide ouders en het respectvol hiermee omgaan, biedt ruimte voor de essentie: het ondersteunen van ouders in het hervinden van hun eigen kracht en het eigen aanvoelen van hun baby (p193)
Hun eindboodschap bestaat uit 4 delen:
- kijk naar het miskende kind in jezelf als je verantwoordelijkheid gaat dragen voor een kwetsbaar kind,
- probeer oude innerlijke conflicten te verwerken en zet eventueel de stap naar begeleiding.
- Neem de tijd om verantwoordelijke keuzes te maken
- en houd er rekening mee dat door de symbiose prenatale en jonge kinderen ervaren wat er in hun moeder omgaat.
Zij bekrachtigen ten slotte: weet dat jouw kind uniek is en een eigen aanpak nodig heeft.
De auteurs hopen met dit boek dat de lezers - ouders, hulpverleners en andere geïnteresseerden in de baby - meer begrip krijgen voor de (soms pijnlijke) ervaringen van de baby. Het hele boek is een pleidooi voor bewust ouderschap, door ouders die goed genoeg zijn omdat bewustwording ruimte schept voor de ontplooiing van hun kind.
Recensie
In dit boek bekijken twee psychotherapeuten wat er aan de hand is met baby's die ontroostbaar lijken. Ze richten zich specifiek op ouders van huilbaby's, baby's die niet kunnen slapen of baby's waarmee men moeilijk contact kan maken. De auteurs vertrekken niet alleen vanuit theoretische inzichten, maar ook vanuit hun therapeutische praktijk met volwassenen en baby's. Een centraal aandachtspunt is de vroegste ontwikkeling, voor en tijdens de geboorte. Na een algemene inleiding schetsen de auteurs de ervarings- en belevingswereld van baby's en werpen ze een blik op hun (lichamelijke) manieren om te communiceren.
Daarna bekijken ze de prenatale fase, het fenomeen van 'hechting', de geboorte, het eerste levensjaar, de ontroostbaarheid van sommige baby's en hun kwetsbaarheid. Ten slotte focussen ze op allerlei aspecten van de psychotherapeutische behandeling voor baby's. Achteraan volgt een bibliografie. Een degelijk boek voor ouders en hulpverleners, dat niet alleen inzicht biedt in het gedrag van baby's, maar ook een aantal perspectieven biedt om problemen aan te pakken.
Redactie Vlabin-VBC
Mijn baby is ontroostbaar
Over de belevingswereld van baby’s.
Rien Verdult & Gaby Stroecken
Witsand Uitgevers
207 pagina’s
Witsand Uitgevers Bvba oktober 2010
ISBN 978 94 9038 230 8
16,95
De originele boekbespreking verscheen in Homeopathisch Bekeken 84.