‘De gebroeders Karamazov’ is trouwens de laatste roman van Dostojevski en het is op een manier geschreven, dat je zou kunnen denken dat het autobiografisch is, als het hoogtepunt van de ideeën van de auteur…  Hij schrijft over menselijkheid en belicht (bijna) alle aspecten van het leven. Het boek is tegelijkertijd een werk van poëzie en literatuur, theologie en mythologie, geschiedenis en filosofie en nog veel meer.

In de context van het boek geplaatst: bij een poging tot bemiddeling bij de strijd rond de verdeling van de erfenis probeert een van de twee broers, Fyodor, aan de oudere bemiddelaar plus zijn broer en vader, de feiten op een andere manier voor te stellen, en te liegen over de situatie en zijn eigen bedoelingen, en er zo voordeel voor zich zelf uit te halen. Dit ondermijnde de goede wil bij de anderen. De oudere, en de anderen, hadden hem uiteindelijk echter door.

Voor mij is het belangrijk om de volledige passage rond dit citaat te kennen. Het citaat breekt namelijk in het midden van de zin af. De volledige passage gaat verder zoals volgt:

Lieg vooral niet tegen jezelf.
De man die tegen zichzelf liegt
en naar zijn eigen leugen luistert, komt op een punt dat hij de waarheid in zichzelf
of om hem heen niet meer kan onderscheiden,
en verliest zo alle respect voor zichzelf en voor anderen.
En zonder respect houdt hij op lief te hebben,
en om zich af te leiden, omdat hij geen liefde in zich heeft,
geeft hij toe aan zijn impulsen, geeft hij zich over aan
de laagste vormen van genot, en gedraagt hij zich uiteindelijk als een dier.
En dit alles komt voort uit liegen – liegen tegen anderen en tegen jezelf.

Dit veelgebruikte citaat bleef lang nazinderen bij mij en ik deel graag mijn reflectie hieromtrent. Het laat zich op zo veel situaties toepassen.

Als liegen de oorzaak is van gebrek aan respect en liefhebben, wil ik het andere pad inslaan, het pad van de waarheid. Maar hoe de waarheid herkennen? Vaak geloven wij dat kennis en weten(schap) een soort GPS tot de waarheid zijn.

Kennis en weten vloeien voort uit wat was, terwijl waarheid niet enkel staat voor wat was maar vooral wat nu is.  Waarheid in het nu is niet statisch maar in constante verandering. Ze mag subjectief zijn, maar te geloven dat waarheid enkel gelijk is aan het verleden lijkt mij een te gemakkelijke invulling. Om de waarheid te zien moet je moet blijven openstaan voor verandering, voor uitdagingen, voor leren en bijstellen en bijsturen volgens nieuwe omstandigheden.

meta zahren